Figureren in Van Dale, gedrukt en elektronisch

Gezien, woordenboekliefhebbers? Deze week is de 15de editie van Van Dale véel goedkoper! In plaats van €179 euro is de prijs voor een aantal dagen gezakt naar 75 euro.

Die prachtige uitgave mag actueel zijn – heel toepasselijk naar het jaar van verschijnen 2015 dus de 15de – de taalontwikkeling gaat door en een oplettende redactie houdt zichtbaar de vinger aan de pols. Nu ja, echt zichtbaar is het alleen bij de opneming van nieuwe trefwoorden waar het moment van toevoegen wordt vermeld. Wordt er een nieuwe betekenis bij geplaatst, dan moet de gebruiker dat al toevallig zien.

In de gedrukte versie staan de volgende betekenissen bij het werkwoord figureren:

Het zijn er dus vier stuks. Maar in de huidige elektronische versie, geraadpleegd op 27 november 2019, bezit figureren vijf betekenissen:

Als een verdere specialisatie van de 2e betekenis ‘optreden als figurant’ zien we nu op de 3e positie ‘geen rol van betekenis spelen, er niet aan te pas komen’.

Ik kende dat gebruik niet, maar was erover gestruikeld bij het lezen van dit berichtje op Teletekst:

Dat lijkt dus op een actuele ontwikkeling in het Nederlands en dat is voorstelbaar in het verlengde van het woord figurant. Tegelijkertijd is de nieuwe betekenis in strijd met de eerste waar figureren juist betrekking heeft op een rol met zekere titel en dus allerminst een bijna onzichtbare figurant.

Als het Nederlands aan figureren die nieuwe betekenis toekent, is logisch te veronderstellen dat de oorspronkelijke, eerste betekenis uit het gebruik zal verdwijnen want die is zo ongeveer het tegengestelde van de nieuwe. Verdwijnen is niet zo simpel vast te stellen als verschijnen en we kunnen daarom veilig aannemen dat die eerste betekenis nog wel een poosje in Van Dale zal, nu ja figureren.