Voor de dagboeken zouden verschijnen: Nowojski, Löser, Hadwig Klemperer
Voor een precieze weergave van de drukgeschiedenis van de oorlogsdagboeken kunnen we het actueelst terecht bij Christian Löser, vroeger deel uitmakend van de NDL-redactie waar Nowojski hoofdredacteur van was; Löser is later door deze bij de uitgave van Klemperer betrokken. De dagboeken waren sinds 2007 integraal op een cd-rom verkrijgbaar (mijn exemplaar kostte 45 euro en is onderhand niet meer te lezen door de computer), ze zijn dus inmiddels voor abonnees online te raadplegen via De Gruyter-online.
Daarvoor schreef Löser de inleidende tekst “Zur Geschichte der Publikation von Victor Klemperers Tagebüchern” en we zien er de volgende stadia door hem beschreven.
• Walter Nowojski is op Klemperers manuscripten gewezen bij een auteursbijeenkomst in de herfst van 1978. Zijn vroegere collega Bernd Schirmer attendeerde hem op het bestaan van die archiefstukken en op de vindplaats, de Handschriftenabteilung van de Dresdener Landesbibliothek. Schirmer had dat vernomen van Lia Pirskawetz, hoorspelauteur die ook bij het treffen aanwezig was en van wie juist een werk voor de radio werd opgenomen dat mede gebaseerd was op materiaal van Klemperer. Toen Nowojski met mevrouw Pirskawetz in contact kwam, kreeg hij van haar dat materiaal (dat de schrijfster te leen had van Klemperers weduwe) met het verzoek aan Nowojski om dat aan Hadwig Klemperer terug te geven in Dresden want zij had het niet meer nodig.
• Hadwig Klemperer had na het overlijden van Victor Klemperer in 1960 tevergeefs bij diverse uitgeverijen haar best gedaan, de dagboeken en de autobiografie van haar man (althans voor de periode 1881-1918, Curriculum Vitae geheten) uitgebracht te krijgen. Als Nowojski direct na die auteursbijeenkomst de bescheiden van Lia Pirskawetz naar Dresden brengt en met Hadwig Klemperer spreekt, neemt hij het op zich om een uitgever voor de publicaties te interesseren. Dat lukt en zo wordt hiervoor anderhalf jaar later in de zomer van 1980 een contract getekend bij de Aufbau-Verlag. Mevrouw Klemperer stemt daar mee in.
• Maar Nowojski heeft het druk in zijn rol van NDL-hoofdredacteur, aldus Löser. Nowojski staat aan de basis van dat NDL-themanummer van februari 1985 naar aanleiding van het bombardement van Dresden en schrijft er de inleiding bij. Verder blijft het extern van zijn kant stil rond de Klemperer-dagboeken.
• De jonge schrijver Uwe Nösner is daarentegen door die fragmenten in NDL op het spoor van Klemperer gezet en hij publiceert een stuk of 160 afleveringen in het regionale dagblad van de CDU, DIE UNION. Dat gebeurt in twee tranches gedurende de jaren 1987-1989. Die publicaties noemde Arnold Vaatz (CDU) brisant.
• Dat laatste bevestigt Christian Löser in zijn historische overzicht: lezers van DIE UNION lazen de teksten uit de Nazi-tijd tegen een contemporaine achtergrond en beklaagden zich erover tegenover de redactie. De Stasi overwoog zelfs om verdere publicatie te verbieden maar realiseerde zich dat er dan veel aandacht kon ontstaan voor iets waar maar een deeltje van Oost-Duitsland mee bezig was, de regio Dresden en Karl Marx Stad dus Chemnitz. Wordt vervolgd.
