Voor 65 jaar: zomer 1955 in advertenties c.a. (50). Weg photo, weg praestatie maar wel een graute bek

Voorpaginanieuws in juli en augustus 1955 in Het Parool is het buitenland, het buitenland en soms iets van dichterbij. Er is onrust in Marokko waar de sultan wordt weggestuurd en in Algerije; er is herhaaldelijk nieuws over het Argentinië van Peron en als de Grote Vier bijeenkomen in Genève is dat dagenlang de opening van de krant. De Vier, dat zijn dan de Sovjet Unie, Amerika, Engeland en Frankrijk. Vooral de situatie in het verdeelde Duitsland komt op de agenda.
Soekarno vraagt de aandacht voor de overdracht van de soevereiniteit van Nieuw Guinea aan Indonesië. In België is al langer een schoolstrijd gaande, uit Saarland – dat dan nog Frans gebied is – komt geregeld nieuws en blijkbaar is er een politiek schandaal rond Leonhard Schlüter in Nedersaksen (de deelstaat van Duitsland, West-Duitsland).

Maar op de valreep van augustus is er dan toch echt vaderlands nieuws: op 1 september voert Nederland een nieuwe spelling in, de Spellingwijziging van 1954.

Op de dag af 65 jaar geleden werd photo afgeschaft ten gunste van foto, praestatie wordt dan vervangen door prestatie. Er is nog wel een reeks zogeheten bastaardwoorden met een variabele spelling (vakantie of vacantie?) en die toestand van de voorkeur(s)spelling blijft stiekempjes een jaar of 40 bestaan tot daaraan een eind komt en het begrip nakeur(s)spelling begint te leven – en het klassenboek, de kerkenraad tegenover de groenteboer komen te staan. Pannenkoek en hoedendoos worden verplicht, Koninginnedag onderscheidt zich van koninginnensoep – maar dat zouden we ons allemaal pas in 1995 eigen gaan maken. Voor hoelang?

Zo zijn we via een zomervakantie in 1955 terug in het Nederland(s) van 2020.

Terugblikkend: interessante krant, Het Parool. De grappen die de redactie soms uithaalde, kregen in deze zomerse reeks geen plaats en dat is eigenlijk jammer. Zo deed de krant alsof Den Haag Sinterklaas serieus wilde beëindigen, zij het iets later dat jaar. HEFTIGE DEBATTEN OVER HET VOORSTEL TOT AFSCHAFFING VAN HET SINTERKLAASFEEST stond als kop boven het stuk van onze parlementaire redacteur (03.12.1955). Annie M.G. Schmidt reisde af naar Wolfhezen voor een verslag van een congres van 200 psychologen over dit hangijzer: zij spraken zich uiteindelijk uit tégen Sinterklaas. De verslaggeefster liet het laatste woord aan drs. L. Duimen (nomen est omen), die voorspelde dat Sints plaats bij afschaffing ingenomen zou worden door de Hunkewunk. Het begrip Hunkewunk kent Google niet – misschien na dit laatste stukje in deze Parool-reeks.

In de zomer kregen de Parool-lezers de kwestie van de Nederlandse hoofdstad voorgelegd, iets waar Den Haag zich besluitvormend mee had bemoeid door de rol van Amsterdam in dat opzicht te beëindigen:

Het Parool 20.08.1955

Enkele weken later (3 september) kwam de uitslag – er waren weinig inzendingen. Let in het stukje met de uitslag hieronder op (de kwaliteit van) de streektalen (ons knappe wichten) en sla de uithaal naar het wapen van ‘s-Gravenhage en het daarin afgebeelde dier niet over.

Haug op de paute en een graute bek: de ojefaar van de Hageneese

De vakantie is voorbij, we zijn weerom in Den Haag.

P.S. Wie op “F.J. Krips” googelt (of via delpher.nl in geschreven media zoekt) kan bij een drs. F.J. Krips in Eelde terechtkomen die een kleine 40 jaar geleden een prijs won in de filmquiz Voor een briefkaart op de eerste rang (KRO). Het zou uitgesloten moeten zijn dat dit dezelfde F.J. Krips is als de prijswinnaar in de wedstrijd van het Parool: deze heer Krips was ook actief in een beweging die zich verzette tegen het voegen van Eelde-Paterswolde bij de gemeente …. Groningen! Als het dezelfde F.J. Krips is, heeft hij ook deze prijs gewonnen want Eelde-Paterswolde is niet heringedeeld bij Groningen maar vormt inmiddels een onderdeel van de gemeente Tynaarlo.

Over Siemon

Siemon Reker (1950, Uithuizen) was hoogleraar Groninger taal en cultuur aan de Rijksuniversiteit Groningen tot aan zijn emeritaat in 2016. Eerder was hij onder meer streektaalfunctionaris van de Provincie Groningen en actief in de journalistiek (Nieuwsblad van het Noorden, Radio Noord). Publicaties staan onder het kopje C.V.
Dit bericht is geplaatst in Uncategorized. Bookmark de permalink.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.