Tien jaar kabinetten-Rutte is ook tien jaar vrijdagse persconferenties na afloop van de ministerraad. Een 300 maal kwam deze premier tot dusver naar Nieuwspoort en hij had er ongetwijfeld veel te zeggen. Tegelijkertijd moeten afstandelijker beschouwers zich afvragen wat journalisten daar doen want wat kregen ze vaak (vooral in de eerste jaren) te horen dat de premier niets wil zeggen, moet zwijgen, geen commentaar kan geven. Het zijn vooral drie methodes die Rutte gebruikt om zijn lippen te sluiten. Hij was nog maar net minister-president, of hij begon het algemeen geldige woord nooit te gebruiken met een grote frequentie:
• NOOIT
Zoals u weet doe ik nooit mededelingen over wat er verder voor contacten plaatsvinden
Dat soort reflecties weet u van mij: ik doe het nooit.
Over de contacten binnen de VVD praat ik nooit, dat weet u.
Ik kan nooit inzage geven, dat weet u, in de vertrouwelijkheid van die gesprekken
Ik geef daar op dat soort vragen nooit commentaar.
Nee, daar doe ik nooit uitspraken over.
Ik doe nooit uitspraken over gesprekken die wij achter de schermen hebben.
Ik speculeer nooit over uw bronnen, dat weet u.
Ik praat nooit over, dat weet u, over de contacten die achter de schermen plaatsvinden.
Ik ga nooit in op wat partijen moeten doen.
Ik doe nooit mededelingen over wel of niet en in welke vormen er contact plaatsvindt. Ik kan dat nooit bevestigen of ontkennen. Ik doe daar nooit mededelingen over.
Over dat soort gedachtespinsels laat ik me nooit uit.
Dit waren nog alleen maar uitingen ten tijde van Rutte-I – ze waren ook nadien te horen, zij het misschien licht afnemend.
De bekendste afhouder uit de mond van Mark Rutte is als-dan, bijna een woord geworden maar nog niet in Van Dale opgenomen. Daar staat wél alsdan, maar dat betekent (liever: betekende) iets anders. (Zie hiervoor deze bijdrage.)
• ALS-DAN
Dit zijn als-dan-situaties waar ik niet in kan treden
Maar dat is een ‘als-dan-vraag’ en dan ben ik aan het speculeren over iets waar ik helemaal niet over wil speculeren. Dus dat ga ik niet doen
Dit zijn allemaal als-dan vragen die ik niet kan beantwoorden.
Hij (Pechtold SR) beantwoordde een als-dan vraag en we zijn zover nog niet en als het zover is dan kijken we verder.
Dat is een als-dan-vraag en daar ga ik niet op in.
Waar we nu over spreken is een als-dan-situatie, als 1 maart en wat daarna. Dat zullen we moeten bezien.
Alles daarna zijn als-dan vragen waarvan het beantwoorden of speculeren niet bijdraagt aan stabiliteit.
verder ga ik niet in op de als-dan vraag, want dan, nogmaals, dan draag ik niet bij aan de stabiliteit van Europa.
Nou ja dat is een als-dan vraag die onmogelijk te beantwoorden is.
Dat is een ‘als dan’ vraag, en die moet je in de politiek nooit beantwoorden.
(…) vandaar dat ik echt stap voor stap dit wil bekijken en niet vooruit wil lopen op als-dan-scenario’s.
Natúurlijk willen journalisten dat dingen geregeld worden, dat het land vooruit gaat, noem maar op. Dus moeten ze in hoge mate begrip hebben voor de situatie dat de premier níet zou bijdragen aan de goede ontwikkeling van zaken wanneer hij op een vraag zou antwoorden:
• NIET-HELPEN
(Hebt u een eigen voorkeur?) Zeker, maar die nu hier delen helpt ook niet, want dan ben ik al weer aan het vertellen wat onze inzet is.
Om nu aan de vooravond van de onderhandelingen op wensen van vakbonden allemaal nucleaire uitspraken te gaan doen, ik weet niet of dat helpt. Volgens mij niet.
Dan is het uitermate prettig als leiders van andere partijen daar niet commentaar op gaan leveren, want dat helpt vaak niet de situatie in je eigen partij.
(problemen in de PVV) Alles wat ik daar nu over zeg, wat ik er van vind of niet, helpt de zaak niet. Er is nu een situatie – elke partij heeft soms te maken met moeilijke situaties. Dan helpt het de leiders van zo’n partij niet als voorlieden van andere partijen daar commentaar op gaan geven. Dat helpt niet. Dus ik ga het ook niet doen.
Alles wat ik daar verder over zeg dan deze wat meer procedurele mededelingen helpen niet het proces om de betrokkenen gezond terug te krijgen
(…) dan helpt het niet als ik daar allerlei reflecties op geef of mee ga met uw vraag.
En natuurlijk kijk je naar signalen, maar daar commentaar op geven, helpt niet.(…) En het commentaar geven op tussenstanden, tussenrapporten, dat geeft onrust. En daarmee help ik niet dit probleem oplossen.
(N.a.v. interview DNB-president Knot) En het gaat niet helpen als ik daar commentaar op geef
Dus laat nou in dit mooie land de verschillende instituties hun werk goed doen. En dan helpt het niet als ik daar verder commentaar op geef.
• Variatie op dit thema: NIET-BIJDRAGEN
Als ik daar nu commentaar op ga leveren, dat draagt niet bij aan de verbetering van de situatie in Griekenland.
Zelfs het antwoord op de vraag of door u gestelde vragen wel of niet gevoelig zijn, draagt niet bij aan een succesvolle afronding van de gesprekken.
Het nu verder speculeren over een mogelijk uittreden ja of nee draagt niet bij aan stabiliteit.
Alles wat ik daar nou weer over zeg draagt niet bij aan mijn overtuiging aan een succes op dat tweede spoor, namelijk een goede conclusie voor de gesprekken die de Trojka partijen voeren.
Maar daar in het openbaar commentaar op geven, draagt niet bij aan de door Nederland zo vurig gewenste en nog steeds gewenste onafhankelijkheid. (van de ECB)
Meer dan ik er nu over zeg kan ik daar niet over zeggen. Want elke verdere invulling van het begrip ‘het is ingewikkeld’ draagt niet bij aan de oplossing.
P.S. Eenmaal begaf de premier zich op het terrein van als-dan, in de zekerheid dat Angela Merkel even fel tegenstander is van eurobonds als de Nederlandse premier: “(…) maar even de als-dan vragen… altijd een gevaar voor een politicus, maar laat ik er nou ‘es een keer met u meegaan … stel nou dat Duitsland wel gaat schuiven, wat ik dus niet verwacht, volgens mij zit Merkel hier net zo hard in als ik”. Dat bleek ten tijde van corona afnemend het geval.
