Het bericht van het overlijden van Bas van der Vlies deed me denken aan de kamer van zijn opvolger Kees van der Staaij én aan Sharon Gesthuizen. Achteraf vraag ik me af of het boek van de laatste in dat gesprek aan de orde is geweest. Nee, waarschijnlijk niet, gemiste kans.
Mark Kranenburg noemt Van der Vlies vanochtend op de website van de NRC ouderling. Die gingen (mede) over de tucht in protestantse kerken. Van der Vlies (Bas, zeg gerust Bas) had kunnen zeggen wat hij ervan vond wat Sharon schreef: zie deze eerdere bijdrage waarin zij over haar vrees heen stapt om met hem in vak-K een wetsontwerp te gaan zitten verdedigen, bang voor onwelgevallige taal in protestantse kring.
Dat steekt daar misschien wel nauwer dan in de meeste segmenten van de maatschappij. Een spoortje zien we in een bijdrage van staatssecretaris Bleker (Henk, zeg rustig Henk) in de Kamer: “Toen ik vandaag die brief kreeg van het Ctgb, dacht ik: verdraaid – ik vloek nooit maar zou het bijna hebben gedaan – wat gebeurt hier?” Ik vloek nooit aldus Bleker, net nadat hij “verdraaid” heeft gezegd. Henk zegt vaak verdraaid. Blijkbaar blijft dat woord binnen de grenzen van het betamelijke, nog net. Kijk of luister naar de taal van CU’ers als Blokhuis en Slob.
Menno de Bruyne, de alom tegenwoordige en gerespecteerde regelaar-op-de-achtergrond van de SGP, had eind januari 2019 de afspraak met Van der Vlies gearrangeerd naar aanleiding van het verschijnen van Dat gezegd hebbend. Het was kort na de aanbieding ervan aan Dries van Agt in Nijmegen, na een enthousiast stuk erover in de Volkskrant door Ariejan Korteweg en kort voor een ontmoeting met Dolf Jansen live in Spijkers met Koppen. Toegegeven, er zijn minder enerverende weken in iemands bestaan.
Dat woordenboek van Binnenhofs taalgebruik uit de jaren na 1950 bevat van een aantal politici véél voorbeelden. Van Agt dus, Wiegel, maar Van der Vlies stak hen naar de kroon! Als ik het goed zie, kan de lezer onder deze trefwoorden ook zijn naam vinden: Aan snee, Afconcluderen, Consciëntie, Deernis, Doorkruizen, -erij, Grachtengordel, Kindvriendelijk, Majeur, Modewoorden, Moment, Niemand kan over zijn eigen schaduw heen springen, Onzent (ten –), Ootmoed, Politiek met een kleine p, Punaise, Schuttersputje, Te kort door de bocht, Verdraaid, Voorsorteren, Want ja.
Ja, hij vond het een mooi boek, maar eerst verkenden we het terrein wat inleidend. Van der Vlies begon over een voorganger van hem, ds. P. Zandt – Groninger nietwaar. Als ik diens geboortehuis helder voor de geest heb, denk ik op het spoortraject Stedum-Loppersum (of andersom) even aan die wat moeilijk sprekende, van het papier zijn preek voorlezende SGP-woordvoerder van vroeger; strenger in de leer dan Van der Vlies die uiteraard al een eindje verder in de richting van de tegenwoordige tijd gearriveerd was. En hij vertelde van W.G. van de Hulst, de beroemde kinderschrijver in protestantse kring, een nabije collega van Van der Vlies’ vader die ook schoolmeester in Utrecht was.
Kom eens langs in Maartensdijk, zei Van der Vlies en dat herhaalde Menno later. Toen ik er deze zomer fietsend in de buurt was, heb ik het nagelaten en stapte op de trein bij Hollandsche Rading naar Utrecht. Voortaan zal ik op dat stukje spoor aan Bas van der Vlies denken.
