Laten we minister-president Rutte citeren (we’ll miss him, guys en anders wel zijn gebruik van het Engels). Hij noemde het eerder dit jaar in de Tweede Kamer knap wat Oekraïne in de huidige omstandigheden wist te doen met het oog op een assessment van de Europese Commissie in verband met het beoogde lidmaatschap. “Wij moeten de Commissie vragen niet te gaan sugarcoaten als zij komen met de uitslag (….). Ze zeggen: twee van de zeven punten van hun huiswerk, van wat we hun gevraagd hebben, lopen, maar op vijf punten is het nog onvoldoende, al is er wel veel voortgang. Dat is knap, midden in een oorlog. Geen discussie daarover.”
Knap als compliment. Dat horen we in de Kamer geregeld, maar dan wel met meer of minder inhoud. Als de voorzitter (m/v maar vaker v) opmerkt dat iemand binnen de tijd is gebleven, dan noemt ze dat knap. Ja, in de Tweede Kamer gaat het niet zelden over het tellen van seconden. Hoogst belangrijk!
In sommige gevallen spreekt een spreker m/v bewondering uit voor een ander en gebruikt datzelfde knap. Dat gebeurt bijvoorbeeld door een medelid uit een andere fractie als Julian Bushoff (PvdA) of zijn fractiegenoot Henk Nijboer uit het hoofd spreekt; als Frans Timmermans door Joris Thijssen (dus van de eigen fractie PvdA) geprezen wordt om wat hij in Europa wist te bereiken, of als premier Rutte Omtzigt roemt om zijn kennis van het Reglement van Orde van de Ministerraad. “Ik heb dat ding nog nooit vastgehouden, maar u kent het uit uw hoofd in ieder geval. Knap hoor!”
Daar horen we dat knap in combinatie met een voorbehoud waar je in de Kamer altijd op verdacht moet zijn afhankelijk van de relatie tussen spreker en geroemde. Wat zegt Joost Eerdmans (JA21) bijvoorbeeld tegen de premier: “Ondanks alle lastenverzwaringen slaagt het kabinet er dan alsnog in om een forse ophoging van de staatsschuld te krijgen. Dat is wel knap. Onze rijksfinanciën worden ieder jaar een beetje meer Zuid-Europees.”
Evenmin positief is het wat Sjoerd Sjoerdsma (D66) zegt tegen Gidi Markuszower (PVV): “Dit antwoord slaat echt op geen enkele manier op mijn vraag. Ik bedoel, ik vind het knap en ik heb er respect voor als je ingestudeerde riedeltjes met zo veel enthousiasme en geveinsde spontaniteit kan brengen.” Knap? Of juist niet?
Minister Bruins Slot (toen nog van een andere portefeuille maar wat geeft het) zei eerder dit jaar over de Algemene wet bestuursrecht dat het daarin (ergens) de bedoeling was, dat “mensen die bij de overheid werken de ruimte krijgen om het verschil te kunnen maken. Dat hebben we af en toe echt knap ingewikkeld gemaakt. Dat is een weg van de lange adem.” Door de Toeslagenaffaire en de lopende parlementaire enquête naar fraudebeleid e.d. zullen meer mensen alleen al schrikken bij een term als Bestuursrecht. Minder menselijk in elk geval dan Strafrecht waar een rechter althans zaken tegen elkaar kan afwegen en niet direct 100% navorderingen bijna als automatisme oplegt. (Het verhoor van Henk Kamp gisteren gezien?)
Maar wat minister Bruins Slot in het kader van dit stukje zei was de woordcombinatie vooral echt knap ingewikkeld – dat klinkt ook al een beetje naar overkill.
Vergelijk voor de taal wat Renske Leijten (toen nog lid, SP) ook in dit kalenderjaar zei volgens de Handelingen: “We hadden koloniën en we hadden verantwoordelijkheid in die koloniën. De verantwoordelijkheid die we daar hebben gedragen, was knap bloedig.”
Met het bijwoordje knap hebben we een interessante vertegenwoordiger van de Nederlandse taal onder het vergrootglas!
Maandag kijken we er nog een keertje royaal naar, hier alvast een korte blik naar het gebruik in de sector-cultuur. Als daar knap gebruikt wordt – is mijn indruk – is dat een groot compliment: er klinkt geen voorbehoud in door en het is bijna een 10+ als we het in een schoolcijfer uitdrukken:
• De Steenwijker Courant 5 september 2023 over een lang gedicht van Paul Blok: “volgens uitgever Aspekt is het een zeer knap werk”
• Knack 6 september 2023: “De knap gefotografeerde, herfstkleurige, woeste landschappen, (….)”
• Het AD 8 september 2023 over de actrice Rifka Lodeizen: “als de zwakbegaafde moeder Emma levert ze gewaagd, maar knap genuanceerd en geloofwaardig spel”
Tot zover voorbeelden uit de cultuur met dank aan wat eerder LexisNexis heette. Er is een andere sector waar knap veel en veel vaker gebruikt wordt. Sport op maandag.
Alweer een knappe blogpost
Vriendelijke groet